Enkele weken geleden stuurde Hilversum BIJ1 een brief naar het college met vragen over dakloosheid. Cijfers van het CBS lieten zien dat landelijk de dakloosheid in de laatste 10 jaar meer dan verdubbeld is. Het aantal jonge daklozen en daklozen met een niet-westerse migratieachtergrond is zelfs verdrievoudigd. Wat is de situatie in Hilversum en hoe bestrijden we dakloosheid in onze gemeente?
De gemeente ziet dat er in Hilversum een toename van het aantal daklozen is die in lijn is met de landelijke trend. Dagelijks worden in Hilversum 54 inwoners opgevangen vanuit de regio; 60% daarvan komt uit Hilversum. Of de 54 plekken voldoende zijn, daar geeft de gemeente helaas geen duidelijkheid over. Als oorzaken van dakloosheid noemt de gemeente: financiële problemen, veelal in combinatie met een GGZ-achtergrond, verslavingsproblematiek en het hebben van geen of een klein netwerk.
JONGEREN EN DAKLOZEN MET EEN MIGRATIEACHTERGROND
De toename is ook zichtbaar bij jongeren. Jongeren worden volgens de gemeente veelal dakloos door o.a. de “toenemende complexiteit van de samenleving”, een gebrek aan betaalbare woningen en onbekendheid met gemeentelijke dienstverlening over bijvoorbeeld jongerenuitkeringen, maatwerk bij de kostendelersnorm en het verkrijgen van een briefadres.
De gemeente geeft daarnaast aan dat zo’n 25% van de daklozen een niet-westerse achtergrond heeft. Terwijl het aantal Hilversumse inwoners met een niet-westerse achtergrond slechts 13,8% is. Mensen met een niet-westerse achtergrond blijken dus ook in Hilversum flink oververtegenwoordigd in de dakloosheidscijfers. Over de oorzaken van de toename van dakloosheid bij deze groep zegt de gemeente dat dit ligt aan de ‘afname van familiebanden’, zoals ‘echtscheidingen’ en ‘het hebben van geen of een klein sociaal netwerk’.
Toch is het voor Hilversum BIJ1 allerminst een verrassend gegeven dat mensen met een niet-westerse migratieachtergrond oververtegenwoordigd zijn: discriminatie (bij het schooladvies, bij het vinden van een stage en later weer op de arbeidsmarkt) is een maatschappijbrede, geïnstitutionaliseerde oorzaak van bijvoorbeeld financiële problemen bij mensen met een niet-westerse migratieachtergrond. En scheidingen zouden natuurlijk nooit tot dakloosheid moeten leiden. Het probleem is in dat geval het gebrek aan betaalbare huur.
BIJ1 gaat uit van de basis dat iedereen recht heeft op een dak boven het hoofd. Niemand zou op straat moeten slapen en iedereen zou een eigen woning moeten hebben.
RECHT OP WONEN
BIJ1 gaat uit van de basis dat iedereen recht heeft op een dak boven het hoofd. Maar de realiteit is dat dit dus niet zo is. Niemand zou op straat moeten slapen en iedereen zou een eigen woning moeten hebben. Actie is nu nodig. Veel van de maatregelen voor het garanderen van bestaanszekerheid en het recht op wonen liggen echter bij de landelijke politiek. Toch kunnen én moeten we ook zeker lokaal actie ondernemen. BIJ1 heeft hiervoor 4 voorstellen.
1. Stop de uitverkoop van betaalbare huur, realiseer meer betaalbare woningen
Hoofdzakelijk is dak- en thuisloosheid een huisvestingsprobleem. Er is een tekort aan betaalbare huur. BIJ1 wil daarom dat het college heel gauw een halt toeroept aan de liberalisatie (sociale huur in de vrije sector gooien) en verkoop van sociale huur. De Gooi en Eembode berichtte in februari dat er in 2018 237 sociale woningen minder waren in Hilversum ten opzichte van van 2016. Kijkend naar de toekomst: de drie corporaties zouden in 2022 nog steeds 147 sociale huurwoningen minder bezitten dan in 2016. Dit terwijl er maar liefst zo’n 35.000 woningzoekenden ingeschreven staan voor de gemiddeld 1500 tot 1600 sociale woningen die per jaar vrijkomen in de regio. Een onbestaanbare situatie!
Daarbij moeten er meer betaalbare woningen bij komen. Het bouwen van nieuwe sociale huurwoningen weegt namelijk niet op tegen de sloop, liberalisatie en verkoop. BIJ1 pleit ervoor dat bij nieuwbouw voorlopig op z'n minst 60% sociale huur wordt gebouwd, en dat er actief wordt ingezet op transformatie van leegstaande panden. Realisatie van sociale huur moet daarbij vooral in de lagere segmenten. Veel sociale huur is namelijk nog steeds te duur voor dak- en thuisloze mensen en biedt daardoor geen duurzame oplossing.
BIJ1 pleit ervoor dat bij nieuwbouw voorlopig op z'n minst 60% sociale huur wordt gebouwd, en dit vooral in de lagere segmenten. Veel sociale huur is namelijk nog steeds te duur voor dak- en thuisloze mensen en biedt daardoor geen duurzame oplossing.
2. Stop uithuiszettingen
De gemeente moet zich verder inspannen om uithuiszettingen te stoppen. Per jaar telt Hilversum immers wel zestig (!) uithuiszettingen. Het college begon daarom in januari met de pilot ‘vroegsignalering huurschulden’ . Door de pilot van verhuurders en gemeente wordt aan mensen met twee maanden huurachterstand hulp aangeboden, nog voordat de schulden verder kunnen stijgen. Het doel is om de uithuiszettingen terug te dringen van zestig naar tien per jaar.
BIJ1 is van mening dat het einddoel niet ‘nog maar’ tien moet zijn, maar nul uithuiszettingen door schulden. We zijn daarom benieuwd naar de resultaten van de pilot en pleiten voor aanvullende maatregelen wanneer die nodig zijn om uithuiszettingen uit te bannen. Wonen is een mensenrecht en uithuiszetting dus een schending van dat recht. Uithuiszettingen zijn ontwrichtend voor de levens van mensen, vaak specifiek jonge en eenoudergezinnen.
“BIJ1 is van mening dat het einddoel niet ‘nog maar’ tien uithuiszettingen moet zijn, maar nul. En er moet gekeken worden naar andere vormen van laagdrempelige hulpverlening.”
3. Maak de hulpverlening laagdrempelig en doorlopend
De pilot zou daarnaast een voorbeeld moeten zijn van laagdrempelige hulpverlening. Maar er moet ook gekeken worden naar andere vormen, aangezien dak- en thuisloosheid veelal volgt vanuit multiproblematiek zoals een ggz-achtergrond, verslaving of financiële problemen. Juist voor bijvoorbeeld jongeren en mensen met een niet-westerse migratieachtergrond is het essentieel dat zij weten waar ze voor welke problemen tijdig kunnen aankloppen, zodat ze niet op straat belanden.
Daarnaast moet hulp ook doorlopend zijn. Het merendeel van de dakloze jongeren heeft een jeugdzorgverleden waarbij de harde knip tussen 18- en 18+ zorg een probleem is. In november 2018 nam de raad hierover een notitie aan over doorlopende zorg. BIJ1 wil een tussentijdse rapportage over de resultaten nu de vraag om resultaat zo urgent is. BIJ1 pleit er ook voor dat de gemeente het initiatiefvoorstel ‘ Laat jongeren niet zwerven ’ van stichting Zwerfjongeren Nederland omarmt. Hierin worden handvatten gegeven om de basis op orde te krijgen voor jongeren en dit intersectioneel aan te pakken. Het initiatiefvoorstel telt 20 voorstellen die gaan over de gehele leefwereld van een jongere: wonen, inkomen, onderwijs en werk, passende begeleiding, en de afstemming, samenwerking en financiering hierbij.
Juist voor bijvoorbeeld jongeren en mensen met een niet-westerse migratieachtergrond is het essentieel dat zij weten waar ze voor welke problemen tijdig kunnen aankloppen, zodat ze niet op straat belanden.
4. Housing first: zelfbeschikking en stabiliteit
BIJ1 pleit voor het succesvolle ‘Housing First’-concept , een aanpak van dakloosheid die afkomstig is uit het buitenland. Het is aangetoond dat daklozen sneller stabiel zelfstandig worden wanneer zij eerst een woning aangeboden krijgen. Dit in tegenstelling tot ander beleid, waarbij de dakloze eerst zijn andere problemen – zoals depressie en financiële schulden - moet oplossen voordat diegene een woning krijgt. In Finland is door ‘Housing First’ de dakloosheid gehalveerd in plaats van verdubbeld.
BIJ1 wil dat Housing First ook in Hilversum het uitgangspunt van het daklozenbeleid wordt. De basis van Housing First is zelfbeschikking en eigenwaarde. Housing First is een stimulans voor de sociale huur, omdat dit beleid valt of staat bij het realiseren van betaalbare woningen. Maar bovenal is het een effectieve aanpak gebleken die zelfbeschikking en stabiliteit op 1 zet. Een vaste verblijfplaats is de basis en vanuit daar werken we met passende en toegankelijke hulpverlening en begeleiding.We moeten nu actie ondernemen om de wooncrisis te stoppen en dakloosheid terug te dringen!